Niet Carthago, maar Hilversum
Het is dinsdagavond 2 februari en we kijken tv. Ik werp een blik in de krant - wij hebben geen omroepgids - en kijk naar wat de drie publieke zenders te bieden hebben.
Nederland 1 richt zich op de moderne, gefrustreerde, bange burger. Eerst voelt hij zich Opgelicht bij de TROS, vervolgens maakt hij zich druk om de crimineel bij Opsporing Verzocht, om het af te ronden met de Rijdende Rechter (vervelend mannetje is dat trouwens), die vetes tussen afschuwelijke buren moet sussen. We leven in een wereld vol enge mensen en Nederland 1 toont mij ze allemaal. Wij zappen.
De beeldbuis van Nederland 2 is gevuld met gelovigen. Eerst de onvermoeibaar vermoeiende Moraalridder Andries Knevel en zijn schildknaap, dan Het Derde Testament, een vage portrettenserie over “dromen, aanklachten en visoenen van onze tijd”, en tenslotte een Gospelfestival. Deze opdringerige zender trekt mij ook niet. Zap.
Nederland 3 is nog erger: veel reality-tv die niets met de werkelijkheid te maken heeft. Eerst doen onbekende Bekende Nederlanders wedstrijdjes in het hoge Noorden, dan zien we ‘gezinnen met onhandelbare kinderen op therapie in Zuid-Spanje’, daarna trekt BNN een blik ernstig zieken open onder de weinig sympathieke programmatitel Je zal het maar hebben. Ik zet de tv uit.
“Er zit geen normaal programma bij,” zou de oude Reve zeggen. Een doordeweekse avond Nederlandse omroeptelevisie biedt een onsmakelijke cocktail van misdaad, godsdienstwaanzin en leedvermaak. Dat trekt mij niet. Wat ik zoek - informatie, een kijkje in een andere wereld, mooie vergezichten, humor, achtergrond - is niet voorhanden. Ik ben daarom van mening dat Hilversum vernietigd moet worden.
Hannibal steekt de Vecht over bij Loenen.
In Nederland wordt nog altijd gesproken over een ‘omroepstelsel’, maar in feite hebben we te maken met een verzameling kleine, commercieel opererende omroeporganisaties die keihard met elkaar concurreren voor een taartpuntje kijkers. Volgens sommigen levert dit stelsel programma’s op die ‘meer smoel’ hebben. Volgens anderen - waartoe ik mezelf reken - leidt dit tot een stroom aan tendentieuze pulptelevisie, die de indruk geven dat er in deze samenleving louter gefrustreerden en egotrippers rondlopen.
Omdat de drie Nederlandse publieke zenders mij vrijwel dezelfde onzin willen verkopen als de commerciëlen, emigreer ik vrijwel elke dag even naar Engeland of België. Ook Duitsland biedt aardige programma’s en echte mensen. Ik merkte bij het WK in 2006 dat ik tijdens wedstrijden van het Nederlands Elftal regelmatig overschakelde naar Duits commentaar, omdat ook de Gruters en Ten Napels van het voetbal een opgepimpte reality-show probeerden te maken.
Als straks alle omroepen vernietigd zijn en we opnieuw kunnen beginnen, laten we dan eens naar het model van Canvas kijken, de Vlaamse zender. Hoe geven zij zichzelf ‘smoel’? “Canvas biedt als informatief en deskundig net meerwaarde, bekwaamheid, zelfbewustzijn en zelfrelativering.”
Bij de Belg krijg je dus wel informatie: wetenschap, geschiedenis, en human interest zonder leedvermaak. Ze trekken er zelfs jonge kijkers mee. Op dinsdag 2 februari is op Canvas een reportage te zien over bobsleeërs die zich voorbereiden op de Spelen, een documentaire over Internationale Terreur na 1945, en een programma waarin een Britse psycholoog ingaat op de vraag of ons drinkgedrag genetisch bepaald is. Voorwaar: televisie om de televisie weer voor aan te zetten. Het kan dus wel.
Robert Slagt