Özil, Blok en de multomap
Minister Stef Blok stelde onlangs, op een zwak moment, multiculturalisme gelijk aan incompetentie en verdeeldheid. Een uitspraak waarvoor je in de jaren tachtig voor de rechter zou zijn gesleept, maar die nu in veel Europese landen gemeengoed is geworden.
Toch bestonden drie van de vier landen die de halve finale van het afgelopen WK haalden uit multiculturele teams: Frankrijk, België en Engeland. Je kunt zeggen: deze elftallen zijn het product van de voetbalcultuur in hun land, dus ook van de opleiding, professionaliteit en mentaliteit van het land dat ze vertegenwoordigen.
Daarin kunnen kennelijk allerlei mensen passen. De vaders van Gullit, Rijkaard en Vanenburg kwamen uit Suriname – volgens Stef Blok een failed state. Maar zonder deze drie multiculturele topspelers was Nederland in 1988 geen Europees Kampioen geworden, en ik durf te stellen dat hun bijdrage ook de integratie van Surinamers in Nederland heeft geholpen. Daarom is het ook zo spijtig dat Marokkaans-Nederlandse voetballers als Ziyech, El Ahmadi en Amrabat niet voor Oranje spelen.
In de jaren negentig was multiculturalisme nog positief, prikkelend en zelfs krachtig, sinds de opkomst van het populisme is het synoniem geworden aan mislukking. Wat ook opvalt is dat hier in zeer absolute termen over gesproken wordt. Het is goed of fout. Dat geldt ook voor identiteit of afkomst.
Trevor Noah, de Zuid-Afrikaanse host van The Daily Show in de VS, vertelde laatst in zijn programma over een ruzie die hij had met de Franse ambassadeur. Noah had gezegd dat met Frankrijk feitelijk een Afrikaans team wereldkampioen was geworden. De ambassadeur reageerde fel: hij vond juist dat Les Bleus het bewijs vormden van het Franse vermogen tot integratie. Noah, die bij het oplezen van de brief van de ambassadeur een nogal flauw ‘Allo allo’-accent hanteerde, vond het team juist een bewijs van het Franse koloniale verleden.
Mesut Özil
En nu is er de rel over multiculturalisme in Duitsland rond Mesut Özil, de sierlijke middenvelder van Turkse afkomst die in 2014 met het Duitse elftal wereldkampioen werd. Dat was in een tijd dat in Duitsland de migrant nog omarmde. Een jaar later, toen Europa werd overspoeld door vluchtelingen, zei Angela Merkel nog: Wir schaffen das.