So what?
We zijn nu een kleine week na de electorale ramp in de VS en duidelijk is dat de nachtmerrie niet weggaat. Deze zondag bespraken we Trump aan tafel met vrienden, vrijdag in de klas met studenten journalistiek uit heel Europa. Zelden zag ik meer publieke verontrusting dan de afgelopen dagen.
9/11 was een schok - je wist dat er een harde politieke reactie zou komen, die ook kwam, met alle ellende van dien. Maar dit is erger. De domheid grijpt de macht. Het einde van de rede in de politiek. De totale verwarring over wat waarheid is. Met dank aan twitter en het web, in mijn ogen de grootste bronnen van het publieke onbehagen in de westerse wereld. Nieuwe media worden gebruikt om het nieuwe af te wijzen. We hunkeren naar de Seventies, althans de populistische stemmers. Allemaal vergeefs.
Over een paar maanden begint het: dan jaagt Trump de blanke rustbelters naar de nieuwe Apple-fabrieken in Ohio, waar ze voor een fooi mogen gaan werken, dan beginnen de grote infrastructurele projecten die hij heeft aangekondigd, dan gaan de eerste criminele immigranten het land uit, en dan begint de bouw van de grote Mexicaanse muur.
Misschien ook dat de nachtmerrie minder erg zal blijken, omdat Trump zijn demagogische plannen niet zo snel zal kunnen uitvoeren als hij denkt. Hij heeft erg veel beloofd – wat zal hem echt gaan lukken? Waar begint hij mee? Hij zal moeten kiezen. De molens van het bestuur gaan langzaam, en in het Amerikaanse Congres zijn er methoden om bestuur te vertragen. Wat ook hoop biedt zijn de spontane demonstraties tegen de president elect. Radicale figuren zullen radicale publieke reacties losmaken. Zoveel is duidelijk.
De stomverbaasde gezichten van de Trump-aanhang op het podium toen hij zijn overwinningsspeech hield vertelden het verhaal: ze hadden er zelf ook totaal niet op gerekend, dat ze Clinton zouden verslaan. Duidelijk is dat Republikeinen beter zijn in smerige campagnes, in manipulatie van kiezers, en grenzen van kiesdistricten (gerrymandering) en vuiligheid rondtoeteren via twitter. En roepen dat The American Dream weer terug moet komen, terwijl Trump vooral een product van de elite is. Dat hadden de Democraten iets beter kunnen benadrukken.
Dan nu de echte analyse: Hillary was een zwakke campaigner, een saaie spreker zonder duidelijke boodschap, behalve dat ze houdt van Bill en Barack, dat ze bestuurservaring heeft en graag als eerste door het hoogste glazen plafond wil breken. Dat is niet voldoende. Ik vroeg vrijdag aan mijn studenten: noem drie programmapunten van Hillary die zijn blijven hangen. Niemand wist er een. Terwijl we die van Trump allemaal zo kunnen opdreunen. Hillary’s beste moment was de toespraak waarin ze haar nederlaag erkende – die kwam te laat.